Mniej niż 0 - Mini Recenzje: Harry Angel William Hjortsberg

"W ustach czułem suchość i smak popiołu. Porzuciłem wszelkie nadzieje. Nie zostało mi już nic. Przestąpiłem próg, przypieczętowując tym swą zgubę."

Jedna z nielicznych książek o voodoo, co sprawia, że jest prawdziwą perełką.
Klimatyczna, mocna, nieoczywista, bardzo mroczna - rewelacyjnie zekranizowana!

Nasz bohater - Harry Angel, prywatny detektyw z Nowego Jorku.

W 1955 r. Harry Angel, zostaje wynajęty przez Louisa Cyphre'a do wytropienia Jonathana Lieblinga, znanego jako "Johnny Favour". Ostatni trop prowadzi do szpitala psychiatrycznego.
Tropy są mylące, każdy kłamie, śmierć po raz pierwszy wyłania się zza kurtyny.
Coraz bardziej zaniepokojony Harry mówi Cyprowi, że nie chce już dla niego pracować, ale Cyphre kusi go ogromną gotówką.

Kolejne tropy prowadzą Harrego do Nowego Orleanu, gdzie zaczyna się prawdziwy koszmar...

Jest czarna magia, jest voodoo, są szamani, są rytuały.
Jest szokujące odkrycie...
I kim tak naprawdę jest Louis Cyphre?

MOJA OCENA: 10/10

PRZECZYTAJ FRAGMENT!

Rozdział pierwszy

Był piątek trzynastego i na ulicach, jak pozostałości przebrzmiałej klątwy, zalegał jeszcze śnieg po wczorajszej śnieżycy. Błotnista breja sięgała kostek. Wokół terakotowej fasady Times Tower na 7 Alei powtarzały się raz po raz świetlne informacje z żarówek, układające się w słowa: „. . . W wyniku głosowania Hawaje stają się 50 stanem USA: Biały Dom wyraża ostateczną aprobatę, 232 do 89; podpis Eisenhowera przypieczętował. . . ” Hawaje, słodka kraina ananasów i Haleloki, pobrzękujących ukulele, słońca i wysokich fal, szarych spódniczek kołysanych ciepłym wietrzykiem.

Obróciłem się na fotelu i wyjrzałem na Times Square. Reklama Camela na Claridge buchała wielkimi kółkami dymu ponad sunącymi poniżej, warczącymi samochodami. Wytworny dżentelmen z reklamy, z ustami ułożonymi w kształt O, jakby pod wpływem wiecznego zdumienia, był na Broadwayu zwiastunem wiosny. Wcześniej w tym tygodniu drużyna pracujących na wysokościach malarzy zmieniła strój palacza — ciemny zimowy homburg i gruby płaszcz chesterfield na lekkie, powiewne szaty i słomkowy kapelusz. Wygląda to może niezbyt poetycko, ale ogólnie jest dość wymowne.

Mój budynek wzniesiono przed końcem ubiegłego stulecia: trzypiętrowa sterta cegieł, połączona sadzą i gołębim guanem. Na dachu zalegały wielkanocne tablice reklamowe, zachęcające do lotów do Miami i skosztowania rozmaitych gatunków piwa. Na rogu znajdował się sklep z artykułami tytoniowymi, salonik Pokerino, dwa kioski z hot dogami, a w połowie przecznicy kino Rialto. Wejście mieściło się pomiędzy peep-show sprzedającym też tanie pornole a sklepikiem z różnościami i wystawą, na której można było zobaczyć pierdzące poduszki i gipsowe psie bobki. Moje biuro znajdowało się na piętrze, równolegle do Zakładu Elektroliz Olgi, Spółki Importowej „Łza” i biura Spółki Lotniczej Iry Kipnis. Ośmiocalowej wysokości złote litery wyróżniały się pośród innych — AGENCJA DETEKTYWISTYCZNA ROZSTAJE — nazwę tę odziedziczyłem wraz z firmą po Erniem Cavalero, który przyjął mnie jako łapsa, kiedy tuż po wojnie zjawiłem się w mieście. Zamierzałem właśnie wyjść na kawę, kiedy zadzwonił telefon.

— Pan Harry Angel? — zaświergotała z oddali sekretarka. — Dzwoni pan Herman Winesap z Mclntosh, Winesap i Spy.

Burknąłem coś przyjaźnie i przełączyła mnie. Głos Winesapa był śliski jak brylantyna do włosów, którą obficie skraplano czupryny dzieciakom. Przedstawił się jako adwokat. To oznaczało, że drogo się cenił. Winesap tak się rozgadał, że prawie się nie wtrącałem.

— Panie Angel, dzwonię do pana, ponieważ chciałem sprawdzić, czy byłby pan obecnie w stanie podjąć się pewnego zadania.

— Dla pańskiej firmy?

— Nie. Występuję w imieniu jednego z naszych klientów. Czy jest pan obecnie bardzo zajęty, czy też może mógłby pan przyjąć to zlecenie?

— To zależy od roboty. Musi mi pan podać więcej szczegółów.

— Mój klient wolałby omówić je z panem osobiście. Zaproponował, aby zjadł pan z nim dzisiaj lunch. Punktualnie o pierwszej w Trzech Szóstkach.

— Czy zechce mi pan podać nazwisko tego klienta, czy mam po prostu rozglądać się za facetem z czerwonym goździkiem w klapie?

— Ma pan pod ręką ołówek? Przeliteruję je panu.

Napisałem na bloczku przeznaczonym na notatki imię i nazwisko Louis Cyphre i zapytałem, jak się to wymawia. Herman Winesap spisał się wyśmienicie, wymawiając klasyczne „r” jak instruktor wymowy od Berlitza. Poprosiłem zatem o informacje dotyczące pochodzenia tajemniczego klienta.

— Pan Cyphre posługuje się paszportem francuskim. Co się tyczy prawdziwej narodowości, szczerze mówiąc, nie wiem, skąd on pochodzi. Nie wątpię, iż na to i inne pytania z radością zechce odpowiedzieć panu podczas lunchu. Czy mam przekazać, aby pana oczekiwał?

— Będę tam punktualnie o pierwszej.

Adwokat Herman Winesap poczęstował mnie jeszcze paroma końcowymi uwagami, po czym się rozłączył. Odłożyłem słuchawkę i aby uczcić przyjęcie nowego zlecenia, zapaliłem jedno z moich świątecznych Montecristos.

Rozdział drugi

Budynek numer 666 przy 5 Alei był fatalnym mariażem stylu międzynarodowego i naszej rodzimej napuszonej technologii. Wzniesiono go przed dwoma laty między 52 i 53 Ulicą: milion stóp kwadratowych przestrzeni biurowej, zamknięte w zdobionych aluminiowych parcelach. Budowla przypominała czterdziestopiętrową tarkę do sera. W holu był nawet mały wodospad, ale to i tak niczego nie zmieniło.

Wjechałem ekspresową windą na najwyższe piętro, wziąłem numerek od szatniarki i podziwiałem widok, podczas gdy maître d’ zmierzył mnie wzrokiem w sposób, jakim inspektor kontroli jakości mięsa oszacowuje połeć wołowiny. Fakt, że znalazł na liście rezerwacji nazwisko Cyphre’a, nie uczynił z nas bliskich przyjaciół. Przy wtórze łagodnych szeptów obsługujących salę podążyłem za maître d’ do niewielkiego stolika przy oknie. Siedział tam mężczyzna w szytym na miarę niebieskim garniturze w prążki, z różyczką wpiętą w klapę; był w wieku między czterdzieści pięć a sześćdziesiąt lat. Włosy miał czarne i gęste, sczesane z wysokiego czoła ku tyłowi, ale jego kwadratowo przycięta bródka i spiczasty wąsik uderzały gronostajową bielą. Był opalony i elegancki; jego oczy miały barwę czystego nieba. W jedwabny brązowy krawat miał wpiętą maleńką, odwróconą, złotą gwiazdę.

— Jestem Harry Angel — powiedziałem, kiedy maître d’ wysunął dla mnie krzesło. — Adwokat nazwiskiem Winesap powiedział, że chce pan porozmawiać ze mną w pewnej sprawie.

— Lubię ludzi, którzy od razu przechodzą do rzeczy — stwierdził. — Może drinka?

Zamówiłem podwójny Manhattan, czysty; Cyphre zastukał wymanikiurowanym palcem w szklaneczkę i powiedział, że prosi raz jeszcze o to samo. Nietrudno było wyobrazić sobie tę gładką dłoń ściskającą rękojeść bicza. Takie dłonie musiał mieć Neron. . . i Kuba Rozpruwacz. To były ręce cesarzy i morderców, miękkie, lecz zabójcze; okrutne, smukłe i wypielęgnowane palce to idealne narzędzie zła.

Kiedy kelner się oddalił, Cyphre pochylił się i rzucił mi porozumiewawczy uśmieszek.

— Nie znoszę trywialności, ale zanim zaczniemy, chciałbym się upewnić, z kim mam do czynienia.

Wyjąłem portfel i pokazałem mu legitymację oraz odznakę.

— Jest tam też pozwolenie na broń i prawo jazdy.

Przejrzał pobieżnie zawartość plastykowych wsuwek na wizytówki, a kiedy oddał mi portfel, jego uśmiech był bielszy niemalże o dziesięć procent.

— Wolę wierzyć ludziom na słowo, ale moi doradcy prawni upierają się, by zawsze dopełniać tej drobnej formalności.

— Zwykle to popłaca.

— Coś takiego, panie Angel, a sądziłem, że ma pan duszę hazardzisty.

— Tylko wtedy, kiedy jest to nieodzowne. — Usiłowałem wychwycić jego akcent, ale głos miał jak polerowany metal, gładki i czysty; mogło się wydawać, że od dnia narodzin tłumił go plikiem banknotów.

— Może przejdziemy do rzeczy — zaproponowałem. — Niespecjalnie lubię wstępne gadki.

— Kolejna cecha godna podziwu. — Cyphre wydobył z wewnętrznej kieszonki na piersi skórzano — złotą cygarniczkę, otworzył i wyjął z niej cienkie zielonkawe cygaro — panatelę.

— Zapali pan?

Podsunął cygarniczkę w moją stronę, a kiedy odmówiłem, Cyphre odciął koniuszek swojego cygara srebrnym scyzorykiem.

— Czy przypomina pan sobie może nazwisko Johnny Favorite? — zapytał, ogrzewając cygaro płomieniem butanowej zapalniczki.

Zamyśliłem się.

— Czy to nie ten gość, co śpiewał z kapelą swingową jeszcze przed wojną?

— Właśnie tak. W prasie pisano o nim jako o prawdziwym objawieniu. Śpiewał z orkiestrą Spidera Simpsona w 1940. Jeżeli chodzi o mnie, nie znoszę swingu i nie pamiętam tytułów jego przebojów. W każdym razie było ich parę. Dwa lata przed pojawieniem się na scenie Sinatry jego występ nieomal doprowadził do zamieszek pod Paramount Theatre. Powinien pan to pamiętać, Paramount znajduje się w pańskiej części miasta.

— Johnny Favorite to zamierzchłe dzieje. W 1940 dopiero co skończyłem ogólniak i byłem pierwszorocznym gliną w Madison, Wisconsin.

— Pochodzi pan ze środkowego zachodu? A byłem pewien, że jest pan nowojorczykiem.

— Nie ma czegoś takiego, a przynajmniej nie poza Houston Street.

— Racja. — Rysy Cyphre’a przesłoniły błękitne opary, kiedy dmuchnął kłębem dymu ze swego cygara. Powietrze przeszyła woń przedniego tytoniu i pożałowałem, że nie poczęstowałem się choć jednym, kiedy miałem ku temu okazję.

— To miasto ludzi z zewnątrz — powiedział. — Sam się do nich zaliczam.

— Skąd pan pochodzi? — spytałem.

— Powiedzmy, że jestem podróżnikiem. — Cyphre energicznymi ruchami dłoni rozwiał kłąb dymu, błyskając przy tym szmaragdem, który z chęcią ucałowałby sam papież.

— To mi wystarczy. Dlaczego szuka pan tego Johnny’ego Favorite’a?

Kelner postawił na naszym stoliku drinki, nie zakłócając nam spokoju bardziej niż przesuwający się po ścianie cień.

— Pomijając wszystko inne, ma miły głos. — Cyphre uniósł szklaneczkę na wysokość oczu w bezgłośnym, europejskim toaście. — Jak już wspomniałem, nigdy nie przepadałem za swingiem. Jest jak na mój gust zbyt głośny i skoczny. Niemniej jednak Johnny, kiedy tylko zechciał, mógł brzmieć bardzo słodko, jakby śpiewał kolędy. Wziąłem go pod swoje skrzydła, kiedy jeszcze zaczynał. Był ruiną, chudym jak tyka dzieciakiem z Bronksu. Oboje jego rodzice nie żyli. Naprawdę nie nazywał się Favorite, lecz Liebling, Jonathan Liebling. Zmienił nazwisko dla lepszego efektu. Liebling miało zbyt mało swingu. Wiesz, co się z nim stało?

Odparłem, że nie.

— W styczniu czterdziestego trzeciego dostał powołanie. Z uwagi na swój szczególny talent, otrzymał przydział do Specjalnego Oddziału Służb Rozrywkowych i w marcu dołączył do zespołu występującego w Tunezji. Niestety, nie znam szczegółów, wiem tylko, że podczas jednego z koncertów był nalot. Samoloty Luftwaffe zbombardowały miejsce występu. Większość członków zespołu zginęła. Johnny jakimś zrządzeniem losu uniknął śmierci. Doznał jedynie obrażeń twarzy i czaszki. Zresztą cofam słowo „uniknął”. Od tej pory nie był już sobą. Nie jestem lekarzem i nie potrafię określić precyzyjnie, co mu się przydarzyło. Przypuszczam, iż było to coś w rodzaju wstrząsu traumatycznego.

Powiedziałem, że ja również wiem co nieco na ten temat.

— Naprawdę? Był pan na wojnie, panie Angel?

— Na samym początku, tylko kilka miesięcy. Miałem szczęście.

— W przeciwieństwie do Johnny’ego Favorite’a. Kiedy odsyłano go do domu, przypominał bardziej roślinę niż człowieka.

— Co za pech — powiedziałem. — Ale gdzie jest w tym wszystkim miejsce dla mnie? Co miałbym dla pana zrobić?

Cyphre zgasił cygaro w popielniczce i zaczął bawić się zniszczoną już trochę przez czas fajką z kości słoniowej. Była rzeźbiona, w kształcie zwiniętego w kłębek węża z kogucią głową.

— Cierpliwości, panie Angel. Już przechodzę do sedna, mimo że trochę kluczę. Udzieliłem Johnny’emu pomocy w początkowym okresie jego kariery. Nie byłem nigdy jego agentem, ale użyłem dlań swoich szerokich wpływów. W dowód uznania za moją, znaczną bądź co bądź, pomoc zawarliśmy pewien kontrakt. Wiązał się on z obustronnymi zobowiązaniami oraz klauzulą, która miała zostać zrealizowana w przypadku jego śmierci. Przykro mi, że nie mogę powiedzieć niczego więcej, ale warunki umowy wyraźnie zastrzegają, aby jej szczegóły pozostały tajne. Tak czy inaczej, przypadek Johnny’ego był beznadziejny. Wysłano go do szpitala dla weteranów w New Hampshire, gdzie, jak się zdawało, miał dożyć swoich dni wraz z innymi nieszczęśnikami, przeżutymi i wyplutymi przez bezlitosną machinę wojny. Johnny miał jednak przyjaciół i pieniądze, sporo pieniędzy. Choć był z natury rozrzutny, przez ostatnie dwa lata zgromadził całkiem sporą fortunę, dużo więcej, niż większość ludzi zdołałaby uciułać przez większość swego życia. Część tych funduszy zainwestował agent Johnny’ego, będący również jego adwokatem.

— Akcja zaczyna się zagęszczać — powiedziałem.

— W rzeczy samej, panie Angel. — Cyphre postukał fajką z kości słoniowej o brzeg pustej szklaneczki, wydobywając z kryształu czysty dźwięk, jakby odległych dzwoneczków.

— Przyjaciele Johnny’ego przenieśli go do prywatnego szpitala w północnej części stanu. Poddano go intensywnemu leczeniu. Podejrzewam, iż było to typowe psychiatryczne hokus — pokus. Zresztą nieważne, końcowy rezultat był ten sam — Johnny pozostał żywym trupem. Tyle tylko, że zamiast z kiesy rządowej, musiał obecnie pokrywać wszelkie wydatki z własnej kieszeni.

— Zna pan nazwiska tych jego przyjaciół?

— Nie. Mam nadzieję, iż nie uzna mnie pan za człowieka zachłannego, kiedy dodam, że to, iż nadal interesuję się Jonathanem Lieblingiem nie wynika wyłącznie z faktu istnienia łączącego nas obu kontraktu. Nie widziałem Johnny’ego, odkąd poszedł na wojnę. Liczyło się dla mnie tylko, czy Johnny żyje czy nie. Moi adwokaci raz lub dwa razy w roku kontaktowali się ze szpitalem, skąd otrzymywali notarialnie potwierdzony dokument stwierdzający, że pan Liebling wciąż znajduje się pośród żywych. Sytuacja ta nie ulegała zmianie aż do ubiegłego tygodnia.

— Co się wtedy wydarzyło?

— Coś bardzo dziwnego. Szpital, gdzie umieszczono Johnny’ego, znajduje się pod Poughkeepsie. Byłem akurat w pobliżu, załatwiając swoje sprawy, i nagle, wiedziony jakimś impulsem, postanowiłem złożyć staremu znajomemu wizytę. Może chciałem zobaczyć, co robi z człowieka szesnaście lat leżenia w łóżku. W szpitalu powiedziano mi, że odwiedziny są tylko w dni powszednie, w godzinach popołudniowych. Upierałem się i w końcu zjawił się ordynator. Powiedział, że Johnny przechodzi obecnie specjalną terapię i nie wolno go niepokoić do następnego poniedziałku.

— Wygląda na to, że chciał pana spławić — wtrąciłem.

— Otóż to. W zachowaniu tego mężczyzny było coś, co nie przypadło mi do gustu. — Cyphre wsunął fajkę do kieszonki kamizelki i splótł dłonie na blacie stolika.

— Zostałem w Poughkeepsie do poniedziałku i wróciłem do szpitala w określonych godzinach, kiedy rzekomo odwiedziny były dozwolone. Nie spotkałem się już z ordynatorem, ale kiedy wymieniłem nazwisko Johnny’ego, dziewczyna w recepcji zapytała, czy jestem jego krewnym. Naturalnie odparłem, że nie. A ona powiedziała, że pacjentów mogą odwiedzać wyłącznie osoby należące do rodziny.

— Nie wspomniano o pańskiej poprzedniej wizycie?

— Absolutnie. Wpadłem w złość. Chyba urządziłem tam nie lada scenę. Popełniłem błąd. Recepcjonistka zagroziła, że jeżeli natychmiast nie opuszczę szpitala, wezwie policję.

— I co pan zrobił?

— Wyszedłem. Cóż miałem począć? To prywatny szpital. Nie chciałem napytać sobie biedy. Dlatego właśnie postanowiłem wynająć pana.

— Chce pan, abym wybrał się tam i wywąchał, co się święci?

— Właśnie. — Cyphre teatralnym gestem uniósł dłonie skierowane wnętrzem ku górze, jakby pokazywał, że nie ma nic do ukrycia.

— Po pierwsze, chcę się dowiedzieć, czy Johnny Favorite nadal żyje — to podstawa. A jeżeli tak, chcę wiedzieć, gdzie obecnie przebywa.

Sięgnąłem do wewnętrznej kieszeni marynarki i wyjąłem mały, oprawny w skórę notes oraz automatyczny ołówek.

— Myślę, że to dość prosta sprawa. Jaka jest nazwa i adres tego szpitala?

— Klinika imienia Emmy Dodd Harvest znajduje się we wschodniej części miasta, przy Pleasant Valley Road.

Zapisałem to wszystko i zapytałem o nazwisko lekarza, który spławił Cyphre’a.

— Fowler. Na imię miał chyba Albert albo Alfred.

Zanotowałem także i to.

— Czy Favorite jest tam zarejestrowany pod swym prawdziwym nazwiskiem?

— Tak. Jonathan Liebling.

— To chyba wszystko. — Schowałem notes i wstałem. — Jak mogę się z panem kontaktować?

— Najlepiej przez mojego adwokata. — Cyphre wskazującym palcem przygładził koniuszek wąsa. — Ale chyba pan jeszcze nie wychodzi? Wydawało mi się, że mieliśmy zjeść razem obiad.

— Zwykle nie odmawiam proszonych obiadów, ale jeśli wyjadę już teraz, zdążę dotrzeć do Poughkeepsie przed zamknięciem naszego małego kramiku.

— Szpitale nie mają ściśle określonych godzin urzędowania.

— Pracownicy biurowi owszem. Od tego zależy powodzenie roli, którą zamierzam tam odegrać. Poza tym, gdybym odłożył wyjazd do poniedziałku, straciłby pan niepotrzebnie pieniądze. Biorę pięćdziesiąt dolarów za dzień, plus wydatki.

— To brzmi rozsądnie, naturalnie jeśli wykona pan zlecenie.

— Naturalnie, że wykonam. Satysfakcja gwarantowana. Zadzwonię do Winesapa, gdy tylko się czegoś dowiem.

— Doskonale. Miło mi było pana poznać, panie Angel. maître d’ wciąż krzywił się ironicznie, gdy zjawiłem się, by przed wyjściem z lokalu odebrać swój płaszcz i aktówkę (...)

***

Klasyczna książka Hjortsberga nominowana do nagrody im. Edgara Allana Poe. Opowieść o detektywie, którego dochodzenie w sprawie zaginionego piosenkarza wiedzie w głąb arkanów okultyzmu.

Johnny Favorite występował jako frontman big-bandu przed wojskiem. Nagle scena została ostrzelana przez eskadrę myśliwców Luftwaffe. Wiele osób zginęło, a piosenkarzowi ledwie udało się ujść z życiem. Wojsko przewiozło go do prywatnego szpitala w północnej części stanu Nowy Jork, pozostawiając go tam, by dożył swych dni jako warzywo, skazany na zapomnienie przez cały świat.

Jednak Louis Cyphre nie zapominana nigdy. Cyphre miał z tym piosenkarzem umowę, która określała płatność za śmierć Johnny'ego - płatność wymagalną dopiero po jego śmierci. Kiedy Cyphre wynajmuje prywatnego detektywa, aby odszukał Johnny'ego w szpitalu, Angel odkrywa, że piosenkarz zniknął. Nie jest to zwyczajny przypadek zaginięcia. Każdy, kogo Angel odpytuje w tej sprawie, wkrótce potem umiera. On sam poprzez śledztwo wikła się coraz bardziej w dziwaczne sploty czarnej magii, korowody dziwolągów i złowróżbne rytuały voodoo. Gdy złowieszczy Louis Cyphre pojawia się we snach Angela, detektyw zaczyna obawiać się o własne życie, własny zdrowy rozum i o własną duszę.